نویسندگان
تبلیغات
کد HTML تبلیغ
WELCOME

آقای ولی الله پورقلی کپورچالیخواجه حسین طوسی ملقّب به خواجه نظام الملک می فرماید: در سال ۴۷۹ هجری قمری وقتی که نوبت پادشاهی ابوالفتح ابن محمد ( ملک شاه سلجوقی ) رسید، بنده و چند وزیر دیگر را فرموند: هریک از شما درباره حکومت و آیین مملکت داری فکر کنید و ببینید چه چیزی دز زمان ما و در دیوان و مجلس و بارگاه ما باید انجام شود ولی انجام نمی گیرد و ما از آن غافلیم و کدام کار است که پادشاهان پیشین آنجام میدادند ولی ما انجام نمیدهیم و همچنین آیین ملک و مملکت داری در روزگار گذشته سلجوقیان چگونه بوده است، گردآوری کرده و برایم بیآورید تا در آن تامّل کرده و دستور دهیم که پس ازاین کارهای دینی و دنیوی برآن آیین باشد و اگر چیزی از دست ما رفته آنرا جبران نماییم و هر کاری را طبق دستور خداوند تعالی انجام دهیم، چون ایزد تعالی به ما بسیار لطف کرده جهان و ملک جهان را به ما ارزانی داشته و نعمت ها را برما تمام کرده و دشمنان را مقهور ما نموده است و نباید هیچ چیز بعداز این برخلاف شرع و فرمان ایزد تعالی باشد
من آنچه در این مورد در طول عمر خود دیده وتجربه کرده و از استادان خود آموخته بودم در این کتاب شرح دادم و آنرا در پنجاه فصل تدوین نمودم و اخبار و حکایات بزرگان را در فصول مختلف آن گنجاندم تا موقع مطالعه خسته کننده و ملال آور نباشد و آنچه برای یک مملکت آباد لازم بود درآن آوردم تا انشاالله مورد پسند واقع شود و هیچ سلطانی از دانستن مطالب این کتاب بی نیاز نیست چون برمعلومات او نسبت به کارهای دینی و دنیوی بیافزاید و براحوال دوست و دشمن توجّه بیشتر داشته و راه و روش درست کارها برایش روشن می شود همچنین تربیّت و کنترل بارگاه ودیوان ومجلس و اموال و احوال لشکر و رعیّت برایش میسّر میگردد.
ایشان ابتدا این کتاب را در سی و نه فصل تدوین نمود ولی چون مملکت در آن زمان شلوغ بود فرصت پیدا نکرد که کتاب را به سلطان ارائه دهد و دراین مدت یازده فصل نیز به آن افزود و بعد آنرا به کاتب مخصوص سلطان داد و خود توسط شخصی از باطنیان که درآن زمان خزوج کرده و علّت نا آرامی مملکت شده بودند کشته شد و آن کاتب بعدها در زمان آرامش کتاب را به سلطان ارائه داد که مورد قبول ایشان واقع شد. باید بدانیم که این کتاب حدود هزار سال پیش نوشته شده هرچند که خواجه نظام الملک جزو دانشمندان برجسته زمان خود بوده و مدت سی سال منصب وزارت سلجوقیان را داشته و خدمات ارزنده ای از خود بیادگار گذاشته است از جمله: مدرسه های نظامیه در شهرهای مختلف ایزان و عراق که بعدها به دانشگاه مبدّل شد، از خدمات ایشان می باشد ولی نظرات ایشان ممکن است امروز با دیدگاه ما متفاوت باشد و ما آنرا فقط از نظر ادبی بررسی میکنیم و نظرات و افکار مردم آن زمان را درمی یابیم و انشاء آنرا نیز قدری تغییرداده ام تافهمش آسانتر شود و احتیاج به کتاب لغت نداشته باشد و جاهای نامانوس و تکراری را نیز حذف کرده ام چون در کتاب های قدیم مطالب به شکل های مختلف تکرارمیشد واسم کتاب نیز در ابتدا سیرالملوک (اخلاق پادشاهان) بوده و در قرون اخیر به سیاست نامه تغییر کرده است.
در فصل اوّل این کتاب آمده است:
خداوند تعالی در هرعصر و روزگاری یکی را از میان مردم برمی گزیند و او را به هنرهای پادشاهانه و ستوده آراسته می گرداند و مصالح مملکت وآرامش بندگان را به واگذارمی کند و ازبین بردن آشوب فساد و فتنه را به او می سپارد تا مردم زیر سایه عدل او در امن و آسایش بسر برند چون اگر از کسی عصیانی بر شریعت یا تقصیری اندر طاعت فرمان حق پدید آید او را کیفر و جزای کردارش بچشانند. خداوند غّزوجلّ ما را چنین روزگار منماید.
اگر یکی از بندگان از تقدیر حق تعالی سعادت و دولتی حاصل نماید و عقل و دانش آنرا کسب نماید زیر دستان خود را گرامی داشته و خدمتکاران خود را از میان ایشان برگیرد و هریک را منصبی دهد و برکارهای دینی و دنیوی براو اعتماد کند و رعایا را آنکه اطاعت می کند به کار خویش مشغول داشته و از رنجها آسوده دارد تا در سایه عدل او به کارهای شایسته روزگار بگذرانند و یا اگر از خدمتکاران و گماشتگان کسی نا شایستگی و دراز دستی کند اگر با مختصر ادب کردن از خواب غفلت بیدار شد او را برآن کار بدارند و گر نه آنرا به کس دیگری که شایسته تراست واگذارند و از رعایا آن کس که حق نعمت نشناسند و قدر ایمنی و راحتی ندانند و در دل دشمنی دارند و تمرّد مینماید و پای از اندازه خویش بیرون نهند به اندازه گناه ایشان را بازخواست نماید و به اندازه مقدار جرمش تنبیه کند ولی دامن عفو برگناه او بپوشاند و از سر تقصیرش درگذرد
و دیگر آنچه به آبادانی مملکت مربوط باشد عبارت است از: حفر قنات، کندن جوی ها و بنا کردن پل ها بروی رودها، آباد کردن شهرها و روستاها و مزارع و ساختن شاهراهها و تاسیس مدارس برای اهل علم تا اسمشان همیشه به یادگار بماند و دعای مردم پیوسته باشد و ثواب آن در جهان آخرت او را حاصل شود. و آنچه که ملوک به آن نیازمندندعبارت است از: چهره خوب، خوی نیکو و عدل و مردانگی و دلیری و سوارکاری و دانش و بکار بستن انواع سلاحها و یادگیری هنرها و دلسوزی و رحمت بر خلق خدا و وفا کردن نذورات و وعده ها و داشتن دین درست و اعتقاد نیکو و دوست داشتن اطاعت ایزد تعالی و بجای آوردن فضایل مثل نماز شب و زیادت روزه و حرمت داشتن علمای دین و پارسایان و ارج نهادن به اهل دانش و حکیمان و با زیردستان و خدمتکاران به خلق خوش زیستن و شرستمکاران را از رعیّت بازداشتن.
ایزد تعالی باندازه شایستگی و اعتقاد نیکوی او همه جهان را مسخّر او میگرداند و هیبت و سیاست او را به همه سرزمینها برساند تا همه خراجگزار او باشند و با تقرّبی که به او میجویند در زیر شمشیر او درآمانند. و چون دولت چنین باشد که گفته شد این دولت مقیاس علم و دانش و رسوم نیکو خواهد بود و دانش او مثل شمعی باشد که بسیار روشنایی ها از آن شمع افروخته گردد و مردمان به آن روشنایی راه یابند و از تاریکی و جهالت برآیند و او را هیچ مشاور و راهنمایی حاجت نباشد، ولی ممکن است سلطان ما را اندیشه ای باشد و میخواهد که بندگان را بیآزماید و اندازه عقل ودانش ایشان را بداند. چون بنده را فرمود که بعضی از اخلاق نیکویی که پادشاهان را ضروری باشد بنویسم و هر کاری که پادشاهان گذشته انجام میدادند و اکنون انجام نمی شود در آن بیآورم بنده نیز از سیره وروشهای سلاطین گذشته آنچه دیده و شنیده و دانسته و خوانده بودم دراین کتاب جمع آوری کردم تا حکم و فرمان ایشان عملی گردد.
خواجه در چهل و نه فصل دیگر کتاب، روشهای پادشاهان و سلاطین گذشته را برشته نحریر در آورده است که شامل روشهای مملکت داری، رفتار با وزرا و غلامان و رعایا، برخورد با اشرار و دشمنان،رفتار با ندیمان ونزدیکان، نحوه قضاوت و تنبهات و تشویقات را آورده است. که اگر دوستان علاقه مند باشند چند مورد از آنها را در آینده ذکر خواهم کرد.
.
ارسالی: آقای ولی الله پورقلی کپورچالی
منبع: سایت کرکان بندرانزلی

بازدید:2,834بار , ارسال شده در : 30ام آذر, 1394; ساعت : 11:20 ق.ظ
تعداد نظرات : ۲
آرشیو مطالب
ارسال نظر جديد

  • فاطمه پورقلی گفته: ۰۸:۳۵ - ۱۳۹۴/۱۱/۴

    باسلام ،بسیار عالی بود، درود بر شما بخاطر زحماتتان و درود به زمامداری که اهل دین وتقوی بوده و به جهت آنکه چیزی برای مردمش کم نگذارد از تجربیات گذشتگان استفاده میکرد وهمچنین درود به روح وروان مرحوم نظام الملک که در آن عصر با امکانات کم به تحقیق گسترده ای پرداخت و کتاب ارزنده ای از خود برای آیندگان برجا گذاشت کاش عمر همه اینگونه سپری میشد و برای مملکت ودیگران مفید بودند.اما متاسفانه :(عمر صوفی همه طی شد به تمنای بهشت _خود ندانست که در ترک تمناست بهشت)

  • ولی الله پورقلی گفته: ۰۹:۵۲ - ۱۳۹۴/۱۱/۷

    فاطمه جان سلام
    از خواهر فاضل و نکته سنجم متشکرم

  • در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
    • لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی یا گیلکی تایپ کنید.
    • نظرات در ارتباط با همین مطلب باشد در غیر اینصورت از « فرم تماس با مدیریت » استفاده کنید.
    • «مدیر سایت» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
    • از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور یم.
    • نظرات پس از تأیید مدیریت سایت منتشر می‌شود.



    جستجو
    مدیریت
    سایت کرکان بندرانزلی با دامنه
    www.kargan.ir
    نیز در دسترس می باشد.
    مرحوم تقی کرکانی خان قدیم کرکان

    روستای کرکان در منطقه جلگه ای و در کنار جاده کپورچال-آبکنار واقع شده دارای نسق 85 ساله (تاتاریخ 1363 شمسی)بوده و از نظر ثبتی جزء بخش 7 حومه انزلی و سنگ شماره 6 میباشد و مسافتش تا کپورچال 7 کیلومتر و تا انزلی 27 کیلومتر است . . .

    تبلیغات
    HTML
    محبوب ترین مطالب
    بازدید از سایت