نویسندگان
تبلیغات
کد HTML تبلیغ
WELCOME

مقدمه:
برزکوه barzcku،به معنی کوه بلند است.این کوه در تالشدولاب واقع گردیده،در فاصله ی حدود سی کیلومتری رضوانشهر و پره سر و دامنه ی غربی آن تا منطقه ی اسالم گسترده است.
در پیرامون برزکوه و در فاصله ی نسبتاٌ دوری از قله و آبادی آن چندین روستای کوچک و بزرگ وجود دارد که مهمترین شان عبارتند از ارده، برن، زندانه وناو؛ این آبادی ها در مسیر راه هایی قرار دارند که به برزکو منتهی می شوند. بر فراز قله ی برزکو-که ارتفاع آن از سطح دریا بیش از دو هزار متر می باشد-زیارتگاهی وجود دارد که به (برزکو،برزکو تدبه،برزکو اولیاء،شاهه برزکو،سلطان برزکو)شهرت دارد.
این زیارتگاه متشکل از دو اتاقک چوبی ساده می باشد که به موازات هم و به صورت شرقی-غربی احداث شده اند و پیرامون آن را دیواره ای سنگی احاطه نموده است و در اندرون این اتاقک ها،سه تن از مشایخ مورد احترام اهل سنت مدفون می باشند که نسب آنها به سلسله ی مشایخ دایو میرسد.

شهرستان رضوانشهر
شهرستان رضوانشهر یکی از شهرستانهای استان گیلان در شمال ایران است. مرکز این شهرستان شهر رضوانشهر است. این شهرستان در شمال غربی این استان، بین سواحل دریای خزر و رشته کوه‌های تالش قرار دارد و از دو بخش جلگه ای و کوهستانی تشکیل شده است. این شهرستان از شمال به دریای خزر و شهرستان تالش، از غرب به شهرستان خلخال، از جنوب به شهرستان های صومعه سرا و ماسال و از شرق با شهرستان بندر انزلی مرز مشترک دارد. در گذشته، رضوانشهر را «رضوانده» می‌گفتند.
مساحت شهرستان رضوانشهر ۷۷۰.۲۹۴ کیلومتر مربع و شامل دو بخش پره سر و مرکزی و شهرهای رضوانشهر و پره سر، و دارای چهار دهستان به نام های دیناچال، ییلاقی ارده، خوشابر و گیل دولاب و ۱۱۰ روستا می باشد.
نخستین مدرسه به شیوه نوین در رضوانشهر (رضوانده سابق) در سال ۱۳۰۳ خورشیدی بنا گردید
جمعیت شهرستان رضوانشهر بر پایه ی آمار سال ۱۳۸۵ ، نزدیک به ۷۰ هزار نفر برآورد می گردد که با این احتساب ۶/۲ درصد کل جمعیت استان گیلان را دارا می باشد و مردمان آن به زبان های تالشی، گیلکی و آذری صحبت می کنند.

اقتصاد
اقتصاد شهرستان رضوانشهر بر پایه ی کشاورزی، دامداری است. مهم ترین محصولات کشاورزی رضوانشهر: برنج، گندم، جو و ذرت می باشد. پرورش دام به دلیل دارا بودن مراتع مناسب (۲۲ هزار هکتار در شهرستان رضوانشهر) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.

جاهای دیدنی
سواحل زیبای دریای خزر در سیمبرخاله و تازآباد، آبشار ویسادار پره سر، مناطق کوهستانی ارده و زندانه و برزکوه، بنای تاریخی اسپیه مزگت (مسجد سفید) دیناچال، خرابه های شهر گسگر در روستای هفت دغنان، گورستان باستانی مینه رو و وسکه، دژ زرین کول در ییلاق شوشل دشته دومن، گورستان باستانی رفیه رود میانرود، پل آجری پونل، خانه تاریخی سردار مقتدر در ییلاق آق مسجد، آق مسجد رینه، آرامگاه سید شرف شاه و سید امین السلطان غریب بنده.

تنها منبع شناخته شده ای که اطلاعاتی درباره ی مشایخ مدفون در برزکوه به دست می دهد یک جنگ خطی متعلق به آقای معراج موسوی-پره سر-می باشد و ما جهت هر چه روشن تر کردن موضوع،هم از مطالب آن منبع و هم از اقوال شفاهی بطور جداگانه بهره جسته ایم. در این مورد قول کسانی مدنظر قرار گرفته است که نسل در نسل بطور موروثی متولی آرامگاه مشایخ یاد شده می باشند و یا خود را از اخلاف آنان می دانند.
چنانکه اشاره شد یکی از آبادی های نسبتاٌ بزرگی که در مسیر راه برزکو واقع شده، دهستان ارده است.این آبادی در دامنه ی کوه و در فاصله ی حدود ده کیلومتری شرق برزکو قرار دارد.در ارده زیارتگاهی وجود دارد که برخی می گویند مدفن شیخ نعمت الله ابن شیخ سعدالدین کشفی انصاری و از جمله مشایخی بوده که تغییر مذهب در خاندان شیخ صفی الدین اردبیلی را نپذیرفته و در زمان شاه طهماسب اول از خورش رستم خلخال جهت ارشاد پیروان مذهب سنت شافعی،به تالش مهاجرت نموده است.
گروهی می گویند این شخص دارای شش پسر بوده بنام های:جنید، بهاء الدین، جمال الدین(مدفون در برزکو)، نجم الدین و ابو المعالی (مدفون در پره سر)، فخر الدین(مدفون در شاندرمن)و امام(مدفون در طولارود). عده ای نیز بین این اشخاص و شیخ نعمت الله مدفون در ارده نسبتی قائل نیستند.
هم چنین می گویند شیخ جنید از داشتن فرزند محروم بوده و از او اشعاری روایت می کنند.از جمله دو ترانه ی زیر به زبان آذری و یا تالشی اسالمی سروده شده است:

*میشن بنده  کولون برز آبره برز
ترس مرگی جانم لرزه آمره لرز
( جنید )غافل مبن ناگونه مرگی
اجل به آدمی فرض آمره فرض

ترجمه:

بنفشه در کوهساران قدیر کشیده است
از بیم مرگ جانم به لرزش آمده است
جنید! از مرگ ناگوار غافل  مباش
اجل به آدمی فرض آمده است

*(جنیدم) ته چرا به باغ و بون
خرده رورنی بگیره ول به دسون
همه شادین اشتن تازه بهاری
اشته دل هنتده فصل زمون

ترجمه:

جنیدم!باغ و بوستان را برای چه می خواهی
فرزند خردسالی که نداری تا گل به دست بگیرد
همه شادند از بهار تازه ی خویش
اما دل تو همچون فصل زمستان است

و اما مطلب مندرج در صفحه های ۴۰-۹۳۹ جنگ متعلق به آقای موسوی با این گفته ها اتفاق و اختلافاتی دارد که ضمن نقل عین آن مطلب در اینجا مورد اتفاق و اختلاف این دو را بر خواهیم شمرد:
«مدفن مشایخ دایو از مرحوم جنت مکان شیخ عیوض بن المرحوم شیخ بدیع الزمان ابن مرحوم شیخ جنید رحمه الله علیهم بدین انواع سمت تحریر یافته بود که شیخ عبدالله در هرات و شیخ احمد با شیخ محمود در کاغذ آن را و شیخ جمال الدین و شیخ بهاء الدین و شیخ جنید در ناحیه ی گسکرات در محل معروف و مشهور به برزکو شیخ ابوالمعالی در محله ی جنبه سرای پره سر و شیخ فخرالدین در شاندرمن مشهور به چاله سری و شیخ غیاث الدین و شیخ محمدرضا در غیاث آباد و شیخ مسعود و شیخ نعمت الله کشف الکرامه زاید الوصف والوصاف مشهور و معروف به آذربایجان و عراق و فارس و گیلانات از تمام بلاد ایران اعنی شیخ ابوالمعالی در قریه ی دایو خان انده بیل مدفونند.چون شیخ مرحوم بدین انواع مرقوم فرموده تا یادگار بماند و تاریخ سابقش مطابق هزار و دویست و چهل و پنج.»

موارد اتفاق گفته ی مردم با این (مدفن نامه) در این است که مشایخ مدفون در برزکو جمال الدین ،بهاء الدین و جنید می باشند و شیخ ابو المعالی در جنبه سرا و شیخ فخر الدین در چاله سرای شاندرمن مدفون می باشند و مسقط الرأس اینان در ناحیه ی خورش رستم خلخال – قریه ی دایو- بوده و احتمال مهاجرتشان به تالش در زمان سلطنت شاه طهماسب نیز از لحاظ تاریخی بعید نیست- و اما موارد اختلاف آن گفته ها با سند مذکور عبارت از این است که اگر شخص مئفون در ارده شیخ نعمت الله باشد او فرزند شیخ سعد الدین مدفون در دایو نبوده،پس پدر مشایخ مدفون در برزکو نمی توتند باشد.مگر اینکه آن نعمت الله و پدرش سهد الدین اشخاص دیگری باشند که نویسنده ی مدفن نامه ی مذکور به سهو یا عمد از ذکر نام و محل دفنشان خود داری کرده است کاملاٌ بعید به نظر می رسد.در این مدفن نامه از کسانی بنام نجم الدین و برزو امام نیز یاد نشده است.البته آرامگاهی بنام سید نجم الدین و مشهور به عاشقه سیید= سید عاشق، در پره سر وجود دارد، اما گروهی نیز او را اخلاف شرفشاه دولابی به شمار می آورند و بنا به نوشته ی مرحوم سید محمود شرفی، موسوی های کنونی پره سر از بازماندگان سید نجم الدین مزبور می باشند.

در دنباله ی  مدفن نامه ی مورد نظر دو قطعه شعر آمده که یکی از آنها به این شرح است:

بنای  مسجد  دایوی  علیا

به دست میر استاد آن محمد

به دور شاه عادل شاه طهماسب

که ظل عالی اش بادا  مخلد

زسوی شیخ سعد   ملت و دین

محب  خاندان آل احمد

در ایام خوشی  از سال اول

زعشرهشتمین بودازدهم صد

این شعر حاکی از آن است که مسجد دایو در عهد سلطنت شاه طهماسب به سال ۹۸۰ و از سوی-به دستور شیخ سعد=سعد الدین ساخته شده است. ۱۲ سال پس از آنکه «گنبد» و بارگاه رضوان مکان حضرت شیخ کشفی با سایر مشایخ مدفون در دایو احداث می گردد،می بینیم که نام شیخ سعد الدین در زمره ی مشایخ مدفون در آن محل ذکر می گرد و آن گنبد و بارگاه از سوی شیخ نعمت الله ساخته می شود و احداث آن بنا ظاهرادر فاصله ی اندکی پس از در گذشت شیخ سعد الدین صورت می گیرد:

زدنیا شیخ سعد ملت و دین                    به سوی خلد رفت و شد مخلد
مهیا شد ز بهر مرقد        او                    به زیبایی چو قصر خلد گنبد
ز سوی شیخ فاضل نعمت الله                   که حق بادا نگهدارش ز هر بد
بدان سالی که گنبد شد مکمل                   دوم سال از نهم عشر از دهم صد

از این دو قطعه شعر چنین مستفادمی گردد که نعمت الله با شیخ سعد الدین نسبت نزدیکی داشته و به احتمال قوی پسر وی بوده واین شخص در زمان احداث گنبد و بارگاه مرقد والد خویش دوران جوانی را طی می کرده،زیرا لقب شیخ فاضل درمقابل «شیخ کامل» و غیره…معمولاٌ به اشخاص جوان و پوینده راه کمال داده می شد و بالاخره چنانکه دیدیم نام این شخص نیز در زمره مشایخی آمده است که در گورستان مشایخ دایو مدفون می باشد،اما با وجود این هنوز نباید این احتمال را از نظر دور داشت که مشایخ برزکو فرزندان نعمت الله بن سعد الدین بوده اند و پس از مرگ پدر و یا حتی در زمان حیات او با تالش مهاجرت کرده اند.

نکته ی دیگری که باز در این باره مورد توجه قرار می گیرد این است که چنانکه دیدیم،نویسنده ی مدفن نامه ی مشایخ دایو شخصی بنام شیخ عیوض ابن شیخ بدیع الزمان ابن شیخ جنید بوده و او در سال ۱۲۴۵ زندگی می کرده.مستبعد به نظر می رسد که شیخ جنید اخیرالذکر همان شیخ جنید مدفون در برزکو و احتمالا جد شیخ عیوض مذکورباشد.و اور به سبب داشتن چنین نسبتی مبادرت به نوشتن مدفن نامهی مشایخ دایو نموده است. این نسبت از لحاظ تاریخی مورد تایید قرار می گیرد و در این صورت این پندار که شیخ جنید از داشتن فرزند محروم بوده،نمی تواند قابل اعتنا باشد و چه بسا منشاء آن تحلیل و تفسیری از ترانه ی «جنیدم باغ و بوستان را برای چه می خواهی….»باشد که شعر مثل پیشتر آمد.

*   *   *
برزکو به سبب وجود زیارتگاهی که در قله ی آن واقع می باشد یک مکان مقدس به شمار می رود و در بین اهالی تالش،به ویژه اهل سنت آن دیار ، حرمت خاصی دارد و در فرهنگ عامه ی آن مردم جای جای اثر و نام برزکو به چشم می خورد:

شنارنه مانگه تاو خیلی بلنده                 شاهه برزکونه دیمادیم منده
هرکس چمه مینه آتش و چینا       دیو ونیش بکره غریبه بنده
ترجمه:
ماهتاب امشب خیلی بلند است                          با سلطان برزکو برابر ایستاده است
هرکس درمیانه ماآتش برافروزد                             کیفرش  را    بدهد      غریب بنده

هر سال در فصل تابستان-هنگامیکه راه های منتهی به برزکو قابل عبور می شود-مردم تالش از نقاط دور و نزدیک،دسته دسته به زیارت برزکو می روند و در آنجا طی آداب ویژه ای مراسم زیارت را انجام می دهند. دخیل می بندند،نذر می کنند،توسل می جویند، از گلها و گیاهان آنجا و از تربت مزارش به تیمن و تبرک و به نیت  مداوای امراض و تسکین درد ها،مقداری با خود می برند.به ویژه از میوه ی گیاهی موسوم به «انار برزکو»که می گویند دارویی است معجزه آسا برای انواع درد ها بخصوص درد گوش.مردم حتی دام های خود را نیز به زیارت برزکو می برند تا از آنها رفع بلا و آفت شود.

نگهداری تعداد کمی دام،زراعت سیب زمینی و حبوبات،پذیرایی از زوار،گردآوری نذورات،معاش این افراد را تشکیل می دهد.صوفیان برزکو در زمینه ی پاسخگویی به برخی نیازهای اولیه ی  شرعی اهالی تالشدولاب و اجرای پاره ای از شعایر و مناسک مذهبی و عرفانی نقش ویژه ای دارند که مواردی از آن عبارت است از:
۱-هدایت زوار و همکاری با آنها در اجرای آداب و زیارتو خواندن اشعار زیارت.
۲-برگزاری نماز جماعت در محل زیارتگاه.
۳-ترتیب دادن مراسم شب زنده داری با زوار و اهل عرفان . خواندن اشعار عرفانی با آهنگهای ویژه.
۴-اجرای مراسم ویژه ی« مولود نامه خوانی » در منازل و مساجد به دعوت مردم به مناسبت میلاد حضرت رسول اکرم(ص).
۵-اجرای مراسم خاص اعیادی چون قربان و فطر و خواندن دعاها و اشعار ویژه ی آن اعیاد.

نتیجه:
وجود زیارتگاه برزکو موجب گردیده است که از دیر باز عده ای بی اعتنا به انواع مشکلات و محرومیت ها از جمله جلوه های خشم و قهر طبیعت در فصولی از سال ،بی آبی قله ی برزکو و دوری راه،در آنجا اسکان یافته و تولیت و خدمت گذاری مرقد مراد خود را بر  عهده گیرند. به این ترتیب پس از سپری شدن سالهای متمادی ،اکنون در قله ی برزکو و در پایین دست زیارتگاه ،دهکده ی کوچکی شکل گرفته که نبض جامعه ای کوچک در آن می تپد.این جامعه همانطور که اشاره شد،متشکل از متولیان و خدمه ی زیارتگاه برزکو می باشد و همه ی مردان آن ملقب به«صوفی» هستند و اینان که اصلا از اهالی اسالم می باشند از لحاظ سازمان اجتماعی به عضویت این تالشدولاب در آمده اندو شیوه ی زندگی آنان به گونه ای است که اجتماعشان تقریبا صورت نیمه کاستی یافته است و همگی آنان دارای نام فامیلی«البرزی» و«خادمی»    می باشند.

راهکارهایی برای توسعه برزکو
۱-آسفالت و بهبود راه برزکو.
۲-ساختن یک مسجد و وضوخانه همراه با تامین آب.
۳-با نذر و هدایایی که مردم به برزکو کمک می کنند مقبره اش را مرمت و بازسازی کنند.
۴-تابلوهایی را در مسیرهای ورودی برای گردشگران و زائرین برای آشنایی بیشتر ایجاد کنند.
۵-یک راهنما یا فردی با تجربه که با پیشینه ی تاریخی برزکو بیشتر آشنایی دارد آنجا ساکن باشد و مردم را بیشتر راهنمایی کند تا زائرینی که به آنجا می روند از مکانی که بازدید کرده اند مطالب بیشتری را در مورد این مکان تاریخی-زیارتی کسب نمایند.

منبع:
۱-تاریخ تالش با نگاهی نو و انتقادی به جغرافیای ایران باستان (علی عبدلی، ناشر:جامع نگر/تیر۱۳۸۶)

۲-نگاهی به گذشته تالش(علی عبدلی؛ ناشر:وزارت امور خارجه سال۱۳۸۴)

۳-ویکی پدیا

۴-وبلاگ شخصی مریم واقف (guilanview.blogfa)

نویسنده مقاله: آقای علی عبدلی   (taleshan.org)

گردآورنده:  گیتا گلی دانشجوی مدیریت جهانگردی

بازدید:12,911بار , ارسال شده در : 30ام خرداد, 1390; ساعت : 8:03 ق.ظ
تعداد نظرات : ۴
آرشیو مطالب
ارسال نظر جديد

  • مریم گفته: ۲۲:۵۶ - ۱۳۹۰/۰۳/۳۰

    سلام

    خدا حفظتون کنه.

  • جاهد گفته: ۰۱:۵۷ - ۱۳۹۵/۰۴/۲۰

    شما که درست گیلان رانمیشناسی وبلد نیستی برزکوه برای کجاست برای چی اسم محل میزاری روی عکست اصلا اونجا چه دخلی به انزلی داره بابابرویک کم مطالعه کن اون توی شهرستان جدایی ازانزلی هست

    • مدیر سایت گفته: ۱۰:۰۰ - ۱۳۹۵/۰۴/۲۰

      ایکاش بجای بدبینی به منابع این مطلب هم نگاهی میکردی 🙁

  • وحید گفته: ۲۳:۰۴ - ۱۳۹۹/۰۲/۹

    ممنون از شما هر چند که کم وکاستی هایی دارد ولی بسیار قشنگ بود من خودم در برزکوه به دنیا امده ام و عاشق خاک برزکوه هستم وزمانی که بر قله کوه برزکوه می ایستم به بزرگی دنیای افریده شده سجده میکنم و از مناظر ان لذت میبرم خیلی دوست داشتم برای مردم ساده دل برزکوه میتوانستم کاری کنم که در اواخر عمر خودشون از زندگی خودشون لذت ببرن

  • در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان رعایت چند مورد ضروری است:
    • لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی یا گیلکی تایپ کنید.
    • نظرات در ارتباط با همین مطلب باشد در غیر اینصورت از « فرم تماس با مدیریت » استفاده کنید.
    • «مدیر سایت» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
    • از انتشار نظراتی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های دین مبین اسلام باشد معذور یم.
    • نظرات پس از تأیید مدیریت سایت منتشر می‌شود.



    جستجو
    مدیریت
    سایت کرکان بندرانزلی با دامنه
    www.kargan.ir
    نیز در دسترس می باشد.
    مرحوم تقی کرکانی خان قدیم کرکان

    روستای کرکان در منطقه جلگه ای و در کنار جاده کپورچال-آبکنار واقع شده دارای نسق 85 ساله (تاتاریخ 1363 شمسی)بوده و از نظر ثبتی جزء بخش 7 حومه انزلی و سنگ شماره 6 میباشد و مسافتش تا کپورچال 7 کیلومتر و تا انزلی 27 کیلومتر است . . .

    تبلیغات
    HTML
    محبوب ترین مطالب
    بازدید از سایت